Najveći sukobi koji su promenili tok istorije
Istorija čovečanstva je isprepletana sukobima, ali nisu sve bitke jednake. Većina su samo tragične epizode u dugom nizu ratova, ali neke od njih predstavljaju istinske raskrsnice, tačke posle kojih svet više nikada nije bio isti. To su bitke čiji ishod nije odlučio samo o pobedniku i poraženom, već je oblikovao carstva, kulture, religije i budućnost čitavih civilizacija. Ovo je pregled nekih od tih sudbonosnih okršaja.
Bitka kod Maratona (490. p.n.e.)
U ranom 5. veku pre nove ere, moćno Persijsko carstvo, koje se prostiralo od Indije do Egipta, usmerilo je svoju pažnju na male, razjedinjene grčke gradove-države. Nakon neuspešnog Jonskog ustanka, car Darije I poslao je vojsku da kazni Atinu. Sudar dve vojske na Maratonskom polju nije bio samo sukob Davida i Golijata, već i sudar dva pogleda na svet: persijske apsolutne monarhije i mlade atinske demokratije. Iako brojčano nadjačani, Atinjani su, predvođeni Miltijadom, primenili sjajnu taktiku i do nogu potukli persijsku vojsku. Pobeda je imala nemerljiv psihološki i istorijski značaj. Ona je sačuvala atinsku demokratiju, omogućivši joj da procveta u “Zlatno doba” Perikla. Bez ove pobede, temelji zapadne filozofije, pozorišta, nauke i političke misli, kakve danas poznajemo, možda nikada ne bi bili postavljeni.
Bitka kod Tura (732. n.e.)
Nakon vrtoglavog širenja islamskog carstva kroz Severnu Afriku i Pirinejsko poluostrvo, vojska Omejadskog kalifata je nastavila svoj prodor severno, u srce Franačkog kraljevstva. Kod grada Tura (ili Poatjea) dočekala ih je franačka vojska predvođena majordomom Karlom, koji će kasnije dobiti nadimak “Čekić” (Martel). U teškoj bici, franačka teška pešadija uspela je da izdrži nalete arapske konjice i na kraju odnese pobedu, u kojoj je poginuo i muslimanski vojskovođa. Iako istoričari danas vode debate o stvarnoj veličini vojski, posledice su neupitne. Ova pobeda je zaustavila dalji prodor islama u Zapadnu Evropu, efektivno ga ograničivši na Pirinejsko poluostrvo. Učvrstila je vlast Karolinga u Franačkoj, iz koje će kasnije nastati Sveto rimsko carstvo, i omogućila da hrišćanstvo ostane dominantna religija koja će oblikovati kulturni i politički identitet Zapadne Evrope u narednim vekovima.
Pad Carigrada (1453. n.e.)
Ovo nije bila samo bitka, već opsada koja je označila kraj jedne ere. Carigrad, prestonica Vizantijskog carstva, bio je poslednji ostatak nekada moćnog Rimskog carstva i hiljadugodišnji bedem hrišćanstva na istoku. Mladi i ambiciozni osmanski sultan Mehmed II opsedao je grad sa ogromnom vojskom i do tada neviđenom artiljerijom. Nakon skoro dva meseca herojskog otpora, malobrojni branioci su poklekli i grad je pao. Posledice su bile epohalne. Pad Carigrada je označio konačan kraj Rimskog carstva i simboličan kraj Srednjeg veka. Osmansko carstvo je postalo dominantna sila u Istočnom Mediteranu. Najvažnije od svega, blokada kopnenih trgovačkih puteva ka Aziji naterala je zapadnoevropske sile, poput Portugalije i Španije, da traže nove pomorske puteve. To je direktno dovelo do Velikih geografskih otkrića, putovanja Kolumba i Vaska da Game, i početka doba kolonijalizma.
Bitka kod Vaterloa (1815. n.e.)
Nakon što je godinama dominirao Evropom, Napoleon Bonaparta je doživeo poraz i bio prognan na ostrvo Elbu. Međutim, uspeo je da pobegne i vrati se u Francusku, započevši period poznat kao “Sto dana”. Evropske sile su brzo formirale novu koaliciju protiv njega. Do odlučujućeg sukoba došlo je kod malog mesta Vaterlo u današnjoj Belgiji. Napoleonova vojska se sukobila sa savezničkim snagama predvođenim vojvodom od Velingtona i pruskim feldmaršalom Gebhardom fon Bliherom. U jednoj od najčuvenijih bitaka u istoriji, Napoleon je konačno i definitivno poražen. Njegov poraz je okončao eru Napoleonskih ratova koji su trajali više od dve decenije. Na Bečkom kongresu, koji je usledio, prekrojena je mapa Evrope i uspostavljen je novi balans snaga koji će, uz manje izuzetke, trajati skoro čitav vek, sve do Prvog svetskog rata.
Bitka za Staljingrad (1942-1943. n.e.)
Na Istočnom frontu Drugog svetskog rata, nakon početnih uspeha, nemačka vojska je prodirala duboko u Sovjetski Savez. Jedan od ključnih ciljeva bio je grad Staljingrad, industrijski centar i simbol koji je nosio ime sovjetskog vođe. Bitka za grad se pretvorila u najkrvaviji i najbrutalniji okršaj u istoriji ratovanja, vođen za svaku ulicu, zgradu i sprat. Nakon višemesečnih iscrpljujućih borbi, sovjetska Crvena armija je izvela kontraofanzivu “Uran” i uspela da opkoli celu nemačku Šestu armiju. Uprkos Hitlerovom naređenju da se bore do poslednjeg čoveka, ostaci nemačkih snaga su se predali u februaru 1943. Poraz kod Staljingrada bio je prekretnica Drugog svetskog rata. On je slomio mit o nepobedivosti Vermahta i označio početak njegovog nezaustavljivog povlačenja sa Istočnog fronta, sve do konačnog pada Berlina dve godine kasnije.
Zaključak
Svaka od ovih bitaka, na svoj način, delovala je kao sila koja je preusmerila tok istorije. Od ishoda ovih sukoba zavisilo je preživljavanje ideja, religija i čitavih naroda. Svet u kojem danas živimo, sa svojim političkim granicama, kulturnim nasleđem i dominantnim ideologijama, direktna je ili indirektna posledica pobeda i poraza koji su se odigrali na ovim, i mnogim drugim, krvavim poljima.